Al eeuwenlang worden over de hele wereld planten door mensen toegepast om ziektes te genezen. Ziektes van henzelf, maar ook ziektes van hun dieren. We spreken dan van ‘natuurlijke geneesmiddelen’. Het gebruik van moderne synthetische of kunstmatig bereide geneesmiddelen heeft een veel kortere historie. Klassiek en modern vullen elkaar aan.
Hippocrates maakte circa vijf en twintig honderd jaar geleden al gebruik van een extract uit de wilgenbast als pijnstiller en koortsonderdrukker. Arthur Eichengrünn heeft pas iets meer dan honderd jaar geleden de werkzame stof salicylzuur uit het wilgenextract kunnen isoleren. De Duitse firma Bayer heeft in 1899 het eerste synthetische geneesmiddel acetylsalicylzuur op de markt gebracht onder de naam Aspirine.
Veel synthetische geneesmiddelen vinden op dezelfde manier als bij Aspirine hun oorsprong in planten. Andere bekende geneesmiddelen zijn bijv. digoxine en morfine. Het hartmiddel digoxine komt oorspronkelijk van het vingerhoedskruid of Digitalis. De pijnstiller morfine komt oorspronkelijk van de slaapbol of Papaver.
Het feit, dat al vele jaren lang overal in de wereld artsen, dierenartsen en therapeuten, onafhankelijk van elkaar, gelijkwaardige geneeskrachtige werkingen van planten hebben gezien en vastgelegd, is een belangrijke aanleiding voor wetenschappelijk onderzoek van geneeskrachtige planten. Die talrijke waardevolle positieve ervaringen bij patiënten, mensen en dieren, die behandeld zijn met geneeskrachtige planten, werden hier dus gelukkig serieus genomen!
Omdat kruiden niet gepatenteerd kunnen worden en dus niet in hun oorspronkelijke vorm commercieel aantrekkelijk zijn, worden plantaardige stoffen chemisch gemodificeerd door de farma industrie. Door de werkzame stof uit een kruid te isoleren en die te gebruiken als geneesmiddel, gaat de wetenschap voorbij aan een belangrijk aspect van de werking van een kruid. Dat is de synergie tussen de vele stoffen die in de oorspronkelijke plant zitten. Synergie in de natuur is veel ‘complexer’ dan wij kunnen begrijpen, laat staan namaken. Juist de synergie dat is de kracht van de natuur!
Als wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan naar de geneeskrachtige werkzaamheid en veiligheid van een kruid, zouden we de gehele plant moeten onderzoeken of op z’n minst dat deel van de plant dat wordt gebruikt als kruidengeneesmiddel.
Er is al veel onderzoek gedaan naar kruiden. Inmiddels is van veel kruiden de samenstelling geanalyseerd en het werkingsprincipe bekend; talrijke klinische ervaringen, inclusief eventuele neveneffecten zijn inmiddels vastgelegd in veel boeken en artikelen over de hele wereld. Meer en meer worden onderzoeken gedaan volgens de moderne richtlijnen voor wetenschappelijk onderzoek. Kruiden maken een opmars in de wereld van de moderne reguliere diergeneeskunde!
Wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan, omdat we willen weten of het potentiële kruidengeneesmiddel (phytotherapeuticum) daadwerkelijk doet wat het moet doen. Ook is het essentieel om te weten of de marge tussen de therapeutische dosis en de giftige dosis groot genoeg is.
Vooral ook door de toenemende vraag vanuit de markt naar natuurlijke producten wordt over de hele wereld geleidelijk aan meer en meer wetenschappelijk onderzoek gedaan naar medicinale kruiden voor gezelschapsdieren, paarden en landbouwhuisdieren.
Wij beschouwen wetenschappelijke onderbouwing als de gouden standaard als het gaat om zekerheid over werkzaamheid en veiligheid van een geneesmiddel. Maar ook wetenschappelijk onderbouwde geneesmiddelen geven ons geen 100% garantie. In de praktijk kan blijken dat sommige wetenschappelijk onderbouwde geneesmiddelen niet het voorspelde effect hebben of meer onacceptabele neveneffecten hebben dan vermeld in de bijsluiter. Zowel bij conventionele geneesmiddelen als bij kruiden zien we incidenteel een overgevoeligheidsreactie. Die kan ondanks degelijk wetenschappelijk onderzoek niet voorspeld worden en dus helaas ook niet voorkómen worden. Een overgevoeligheidsreactie uit zich meestal als een heftige, soms zeer heftige manifestatie van de neveneffecten.
Een grote verzameling van ervaringen geeft ons zicht op het indicatiegebied, welke klachten kunnen behandeld worden met welk kruid of welke combinatie van kruiden. Het geeft ons zicht op de mogelijke giftige bijwerkingen.
Productie van kruiden dient plaats te vinden volgens farmaceutische normen. Dit betekent dat er controle is op de juiste inhoudstoffen en de juiste hoeveelheden daarvan. Er is controle op verontreinigingen, zoals pesticiden en zware metalen. Om de kwaliteit en veiligheid te garanderen dienen kruiden ingekocht te worden bij een professionele teler.
Bij patiënten met serieuze tot ernstige klachten moeten de kruiden voorgeschreven worden door een dierenarts die ook de reguliere diergeneeskunde praktiseert. Er moet tijdig een professionele keuze gemaakt kunnen worden tussen regulier ingrijpen of kruiden geneeskunde. De moderne reguliere diagnostiek en de klassieke chinese diagnostiek kunnen elkaar in de moderne dierenartsenpraktijk heel goed aanvullen.
