Flank Kaalheid bij de Hond

Oorzaak

De oorzaak van Flank Kaalheid is onbekend; vermoedelijk hormonaal. Door gebrek aan zonlicht in de winter en een tekort aan het hormoon melatonine verslechtert de functionaliteit van haarfollikels in het flankgebied, waardoor (locaal) haaruitval optreedt.

Vaak (dus niet altijd!) is Flank Kaalheid seizoensgebonden. De kaalheid treedt dan vooral ’s winters op (november – april); ’s zomers is er verbetering of volledig herstel. Daarom wordt er in de Engelstalige literatuur gesproken over seasonal, cyclical of recurrent Canine Flank Alopecia (CFA). In een aantal gevallen is de kaalheid blijvend en dus niet (meer) ‘cyclisch’.

N.B.
Volgens Werner (a) is er geen verband met schildklierproblemen. Echter bij de Wetterhoun hebben we meerdere malen gezien dat Flank Kaalheid bij honden met min of meer het klinisch beeld van hypothyreoïdie, te lage of laagnormale TT4 en (veel) te hoge TSH waarden, prima herstelden op schildklierhormoon substituut (b).

Bij een aantal Wetterhounen met blijvende, niet-cyclische Flank Kaalheid werd bij histologisch onderzoek van een huidbiopsie het beeld van Postclipping Alopecia gevonden (locaal vermindering van de doorbloeding van de huid).

Prevalentie

De huidklacht komt voor bij o.a. Boxer, Rhodesian Ridgeback en Wetterhoun. Start van de klachten is vaak op de leeftijd van 3-6 jaar (a). Bij de Wetterhoun zijn de klachten meestal eerder te zien, op de leeftijd van 12-18 maanden (b). De Flank Kaalheid komt zowel bij reuen als bij teven voor.

Klinisch beeld

Kenmerkend beeld is: pleksgewijs kale huid, meestal gepigmenteerd (zwart), duidelijk begrensd, de plekken breiden zich vaak wat grillig uit, met name in het flankgebied (zijkant buik), vaak symmetrisch (meestal niet gespiegeld), geen ontsteking, geen jeuk (!). Bij de Wetterhoun is de kale zwarte huid vaak iets verdikt (myxoedeem) en voelt koud aan. De plekken kunnen zich uitbreiden naar boven (dorsaal) en naar voren (craniaal), meestal niet verder dan de schouderbladen. Na volledige genezing laten de plekken geen littekens achter.

Vaak (dus niet altijd!) is Flank Kaalheid seizoensgebonden. De kaalheid treedt dan vooral ’s winters op (november – april); ’s zomers is er verbetering of volledig herstel.

Bij de Wetterhoun zien we naast de symmetrische kaalheid in de flanken (vaak geen duidelijk spiegelbeeld) ook een symmetrische kaalheid achter de oren en op de broek (beide wel spiegelbeeld); vaak zien we een kale plek op de dorsale zijde (bovenkant) van de staart en soms ook kaalheid van hals en nek. Opvallend bij de zwart- en bruinbonte Wetterhoun is, dat alleen de gekleurde delen aangetast zijn. Soms is er sprake van een folliculitis / pyodermie met pukkels en korsten; dan is ook jeuk mogelijk (b).

Diagnose

De diagnose wordt vooral gesteld aan de hand van het kenmerkende klinische beeld (en localisatie in de flanken). Tevens door het uitsluiten van (andere) endocriene oorzaken zoals hypothyreoïdie, Cushing en testikeltumor, alsmede demodicose en dermatofytose. Tenslotte is er nog de mogelijkheid van  histologisch onderzoek van een huidbiopt.

Behandeling

Werner (a) stelt, dat het gaat om “een cosmetische afwijking die niet geassocieerd is met medische abnormaliteiten”  en dus behandeling eigenlijk niet nodig is. Nog los van het feit, dat een eigenaar bijzonder prijs stelt op een intacte vacht bij zijn hond, kunnen we niet uitsluiten, dat de huidklacht een signaal is dat er ook elders in het lichaam pathologiëen spelen, die wij tot nu toe nog niet (her)kennen.

Melatonine, curatief en (vooral) preventief . Dosering:  hond < 10 kg: Melatonine 3 mg per os elke 12 uur; hond > 10 kg: Melatonine 6 mg per os elke 12uur. Start elk jaar op het moment (of  iets daarvóór) waarop de huidklacht (uit ervaring) naar verwachting manifest zal worden; dat is meestal in november. De behandeling continueren totdat haargroei duidelijk is; in de meeste gevallen is een behandelingsduur van (minimaal) 2 maanden noodzakelijk.

Er zijn positieve praktijkervaringen met het homeopathische middel Graphites D6, 3 x daags 1-2 tabletten (b). Start en duur van de behandeling als bij Melatonine.

Vroom (c) adviseert Melatonine bij kleine honden 1 x daags 5 mg per os en bij grote honden 2 x daags 5 mg per os. Volgens Vroom adviseert Rosario Cerundolo bij een Boxer wel 3 x daags 5 mg per os. Minimaal 2 maanden.

De effecten van kunstmatig-daglicht behandelingen zijn niet duidelijk. Om de kale plekken tegen gure winterkou te beschermen en daarmee (hopelijk) te voorkomen dat er een sterke (irreversibele) vermindering van de huiddoorbloeding als complicatie optreedt, wordt geadviseerd om de hond gedurende de winterperiode een dek te laten dragen.

Prognose

Gedeeltelijke of volledige hergroei duurt 1-14 maanden (a). Tijdens de medicamenteuze behandeling is haargroei in veel gevallen te verwachten binnen circa 4 maanden. Beeld kan per jaar wisselen. Hergroei kan soms wat ‘plekkerig’ zijn en soms zien we kleurverandering bij het nieuwe haar. Er zijn gevallen waarbij geen herstel optreedt. Mogelijk dat bij deze honden het beeld inmiddels gecompliceerd is met een sterke (irreversibele) vermindering van de huiddoorbloeding.