Verlatingsangst

Inleiding
Verlatingsangst komt regelmatig voor bij honden. In de Engelse literatuur gebruiken we de vakterm separation anxiety. Honden met verlatingsangst kunnen, wanneer ze alleen gelaten worden, gaan blaffen, onzindelijk zijn of vernielzuchtig worden. Soms alle drie. Dat het vervelend is, hoeven wij u niet uit te leggen. De gedragsproblemen kunnen variëren van kortstondig en gering, tot langdurig en heftig. Er zijn gevallen bekend, waarbij honden met langdurig blaffen en huilen de buren tot wanhoop drijven of telkens weer de kostbare inboedel evenals de woning zelf opnieuw slopen. Er zijn honden die uit hun benches breken en zich zelf verwonden.

Er moet dus wat aan gedaan worden! Omdat opvoeding en, later, gedragscorrectie zeer belangrijke instrumenten zijn om verlatingsangst te voorkomen of te genezen, heb ik Marijke Bree, gedragsdeskundige van Hondenschool Midden Nederland gevraagd om ook haar bijdrage te leveren. Wij zullen met name de medicamenteuze aanpak bespreken en zowel de reguliere als de homeopathische mogelijkheden belichten.

Als honden al op zeer jonge leeftijd van eigenaar gewisseld zijn en regelmatig in het asiel gezeten hebben, kortom telkens hun nauwelijks verworven vertrouwde plekje weer moeten opgeven, kan het trauma wel eens zo groot zijn tijdens een te gevoelige periode in het leven, dat er niks meer aan te doen is.

In een aantal gevallen gaat het niet om de angst alleen gelaten te worden, maar vooral door gemis aan aandacht. Dat onderscheid is vooral van belang bij de keuze van het homeopathische middel.

Opvoeding/gedragscorrectie
Wij hebben Marijke Bree, als ervaren gedragsdeskundige, gevraagd om hierover iets te schrijven. Hieronder vind u haar bijdrage:

Puppy is veilig bij zijn moeder en de andere pups in het nest, lekker warm en gezellig, nooit alleen. Als u uw nieuwe pup mee naar huis neemt, betekent dat voor uw pup een grote verandering in zijn leven. Maak de eerste nachten niet te moeilijk voor uw hondje. Voor het eerst in zijn hondenleven een hele nacht alleen is erg en, laten we eerlijk zijn, het is voor niemand goed als dat kleine hondje helemaal over zijn toeren raakt. Laat hem de eerste nacht naast uw bed slapen, bijvoorbeeld in een bench, en elke nacht schuift u het hondje een stukje verder naar de plek waar u hem voortaan wilt laten slapen. Op deze manier slaapt iedereen goed en puppy leert zonder stress op een rustige wijze alleen te slapen. Het komt het contact en het vertrouwen tussen puppy en zijn mensen ten goede; zijn vertrouwen groeit.

Een hond is een roedeldier en zal er dus niet voor kiezen om alleen te zijn, het liefst wil hij altijd dicht bij zijn mensen zijn. In de groep voelt hij zich veilig. Als hij alleen is kan hij zich angstig voelen en een hond die alleen in huis is en zich angstig voelt, kan ongewenst gedrag gaan vertonen zoals janken / blaffen, onzindelijkheid of slopen. Om die reden is het heel belangrijk de hond te leren om af en toe voor een korte periode alleen te zijn. Leer al aan de jonge pup om even alleen te zijn achter een gesloten deur op verschillende plaatsen in huis. Laat puppy een paar keer per dag een paar minuten alleen en verleng het alleen zijn steeds met een vijf minuten tot dat het hondje twee uur alleen kan zijn; laat de radio aan, dat kan helpen. Laat hem achter op een plaats waar hij niets stuk kan maken, geen elektrische bedrading door kan bijten of iets dergelijks. Laat hem tevoren even uit, geef hem geen extra aandacht als u weg gaat; geen afscheid nemen omdat het voor de hond dan nog moeilijker wordt om daarna alleen te zijn. Als u weer thuis komt, haal hem dan even aan en speel wat met hem; ook als hij iets verkeerds gedaan heeft. Het is belangrijk om ongewenst gedrag, zoals b.v. vernielingen, te voorkomen omdat dit zelfbelonend gedrag is en de hond het dan steeds opnieuw zal doen.

Als hulpmiddel bij de opvoeding van de pup wordt vaak het gebruik van een bench (ook wel kamerkennel genoemd) aangeraden. Dat kan goed werken mits de bench op een goede manier wordt gebruikt, b.v. als slaapplaats gedurende de nacht, als hulp bij de zindelijkheidstraining, als de pup even kort alleen thuis moet blijven of als er eens veel bezoek is en puppy even rust nodig heeft. Maar het is natuurlijk nooit de bedoeling dat de pup zijn dagen gaat doorbrengen in de bench gedurende de werktijden van hun baasjes. Een puppy is net een baby; als hij gewoon eet en drinkt zijn blaas en darmen nog niet zo sterk dat hij zijn behoefte gedurende een paar uren kan ophouden. `s Nachts lukt dat al eerder omdat hij dan niet eet en weinig drinkt. Overdag moet de pup eten en de gehele dag de beschikking hebben over water. Als de pup voldoende drinkt zal hij zijn behoefte bij lang alleen zijn dus in de bench moeten doen. Omdat de meeste pups zullen proberen hun bench schoon te houden zullen ze dus niet of veel te weinig drinken. Dat is slecht voor zijn gezondheid. Bovendien is lang opgesloten zijn in de bench slecht voor de geestelijke en lichamelijke ontwikkeling van de pup. Het loont dus alleszins de moeite om voor de periode dat een puppy langere tijd alleen moet zijn, een betere oplossing te zoeken dan hem op te sluiten in een bench. Misschien heeft u familie, vrienden of aardige buren die tijdelijk voor uw puppy willen zorgen. Veel dierenpensions hebben een hondencrèche en de uitlaatservice kan ook een oplossing bieden. Uw puppy zal u dankbaar zijn.

Volwassen honden kan het alleen zijn op dezelfde wijze als een pup worden aangeleerd.

Blijft de hond problemen houden met het alleen zijn dan kan het verstandig zijn contact op te nemen met een gedragsdeskundige zodat er naar training en oplossingen speciaal voor deze hond gezocht kan worden.

Homeopathie
In principe moeten we in elk geval van verlatingsangst het best passende middel bij de individuele hond zien te vinden. Van de vele mogelijkheden die er in de homeopathie zijn bespreken we er drie veel voorkomende. Als uw hond niet past bij één van deze middelen is het raadzaam om en afspraak met ons te maken om samen het passende middel proberen te vinden.

Stramonium
Verlatingsangst. Vooral door traumatische ervaringen, zoals: een paar keer van eigenaar gewisseld, een paar keer in verschillende asiels gezeten. De hond ‘plakt’ aan de eigenaar. Als de eigenaar even naar boven gaat begint hij al te piepen, soms kleine dingetjes te vernielen. Zelfs als de eigenaar naar het toilet gaat is hij al bang om het baasje kwijt te raken; hij zou het liefst de eigenaar in het toilet vergezellen. Er is vooral sprake van angst in donker. ’s Avonds haastig de laatste ronde doen en niet eens de tijd nemen om te plassen en / of te poepen. Dat gebeurt dan vaak ’s nachts in huis, meestal op een vaste plek. Alleen zijn en dan nog in donker, dat is dubbel erg. Het kan zelfs gebeuren, dat er overdag geen sprake is van verlatingsangst, maar alleen ’s nachts. Dat is typisch iets voor een hond die bij Stramonium past.

Op zich zijn het wat ambivalente typetjes, ze zijn onzeker, hebben voor veel zaken angst, lopen er met een boog omheen, kruipen achter de eigenaar, en vanuit die dekking gaan ze voorzichtig onderzoeken of het wel allemaal vertrouwd is. Geleidelijk aan ontdekken ze, dat het vertrouwd is en dan kunnen ze heel vriendelijk zijn. Soms kijken ze vreemd aan tegen dingen, die ze allang zouden moeten kennen. Het komt voor, dat ze bekende mensen, zoals de eigen mensen, eerst even niet goed herkennen, blaffend, grommend er op af lopen en dan ineens is daar de herkenning: kwispelen, tegen de persoon in kwestie opspringen, blij.

In een aantal gevallen kan de onzekerheid leiden tot een plotselinge agressie, soms zeer heftig en gevaarlijk. Onverwachts. Juist omdat het verder zo’n lieve hond is, kan dat overdonderend zijn. Na zo’n aanval zien we een enorm schuldgevoel, en komt de hond zich ook onderdanig verontschuldigen. Dat doet ie trouwens ook als ie betrapt wordt op onzindelijkheid of vernielzucht.

Het komt voor, dat een reu, die bij Stramonium past, markeert in huis. Bij bestraffing kan hij schuldgevoel tonen, maar ook plotseling furieus worden, zodat je bijna je eigen hond niet meer kent en schroomt om hem nog aan te raken. Ook weer een plotselinge, onverwachtse agressie.

Stramonium D30, 1 x daags 2 granules gedurende 6 – 12 weken. Er moet binnen 3 weken duidelijk resultaat zijn. Zie ook: MacSamuel Alleen zijn.

Hyoscyamus niger
Het middel Hyoscyamus niger heeft heel veel weg van Stramonium. Ook de honden die bij dit middel passen, hebben moeite om onderscheid te maken tussen wat wel en wat niet vertrouwd is. De reactie op die onzekerheid verschilt met die van de honden, die bij Stramonium passen. Het is mogelijk, dat ze eerst luid ‘schreeuwen” en met veel kabaal op de bedreiging af stormen. Een grote bek, maar zo bang als een wezel. De aanval is de beste verdediging geldt voor Hyoscyamus niger en Stramonium. De eerste klap is een daalder waard. Honden die passen bij het middel Hyoscyamus niger staan in de pikorde toch een rang lager dan de honden die passen bij Stramonium. Als de Hyoscyamus hond maar even de indruk heeft, dat de bedreiging toch iets groter is dan hij denkt aan te kunnen (en dat is al snel), vlucht hij, hysterisch gillend, ondertussen de urine en ontlasting verliezend. Als de Hyoscyamus hond niet alleen kan zijn, gaat hij blaffen, krijsen, in huis plassen en poepen), zichzelf (poten) bijten of zijn mandje vernielen. De Hyoscyamus hond is hysterisch, panisch. Vluchten, maar daarna ook zich verstoppen, bijvoorbeeld trillend onder een kast. Ook de Hyoscyamus hond heeft het ’t meeste te kwaad als hij ’s nachts, in donker, alleen gelaten wordt. Kenmerkend voor het middel is, dat de hond zichzelf likt of bijt. Overspronggedrag noemen we dat. Net als nagels bijten en velletjes trekken, zoals mensen dat doen.

Hyoscyamus niger D30, 1 x daags 2 granules gedurende 6 – 12 weken. Er moet binnen 3 weken duidelijk resultaat zijn.

Phosphorus
Er zijn, zoals reeds opgemerkt, honden die niet alleen willen zijn, omdat ze dan geen aandacht krijgen. Die passen meer bij het middel Phosphor. Ik heb eens een Boxer gekend, die als geen andere hond bij Phosphor paste en dus ook heel goed erop reageerde. Hij was op een keer helemaal alleen. En dat pikte hij niet. Hij kreeg het voor elkaar de keukendeur open te breken en ontdekte, dat de buitendeur moeilijker te nemen was. Nadat hij alle hand en theedoeken verscheurd had, de pannen uit de kastjes verwijderd, zon hij op andere mogelijkheden om aandacht trekken. Toen hij op de slaapkamer de bedden aan het `opmaken’ was, zojuist begonnen om een tunnel door het waterbed te boren, ontdekte hij dat het slaapkamerraam openstond op. Hij bedacht zich geen moment, sprong uit het raam en maakte gelukkig een zachte landing in de border. Vervolgens zette hij het op een rennen naar het schoolplein om daar de kinderen des huizes een warm onthaal te geven. Toen de school uit ging had hij plotseling aandacht van wel 30 of 40 schoolkinderen. Toch alles niet voor niks geweest!?

De hond die bij Phosphor past is druk, actief, reageert op alles om hem heen, vaak met blaffen, heeft altijd haast (hangt in de lijn). Reuen soms een beetje macho en overmatig geïnteresseerd in teven. Schrikkerig, maar reageert dan meteen nieuwsgierig en heeft dan zoiets van: hier ben ik. Aandachtrekkers, toneelspelers. Echte Phosphor types hebben vaak angst voor onweer, zijn gespierde atleten, dorstig, gevoelig voor maagdarmproblemen. Een Phosphor hond leert snel, maar vergeet ook weer snel, probeert van het ene leven 3 x zoveel te genieten. Zeer snel afgeleid. Een ADHD-hondje?

Phosphorus D30, 1 x daags 2 granules gedurende 6 – 12 weken. Er moet binnen 3 weken duidelijk resultaat zijn.

Zie ook: Hond & Homeopathie

Reguliere behandeling
Als het niet lukt met gedragscorrectie of homeopathie, hebben we nog een beperkt aantal reguliere mogelijkheden. Hoewel middelen zoals Selgian en Clomicalm met veel tamtam op de markt zijn gebracht vallen de resultaten in de praktijk vaak erg tegen.

Valium
Het lukt soms om met Valium of Diazepam de hond rustiger te krijgen. Bijwerkingen van deze middelen zien we in de regel niet of nauwelijks. Als een hond goed op Valium reageert, is het raadzaam dit middel dagelijks, zonder onderbreking, gedurende 6 – 8 weken te geven. Ook een hond kent een minimale ontwenningsperiode of in het Engels desensitization period. Eigenlijk een vergelijkbaar principe, dat mensen kennen die stoppen met roken. Rook je 3 dagen niet, dan ben je er nog niet vanaf. Maar na 8 weken niet roken, zijn we ervan af. De bedoeling is, dat de Valium of Diazepam consequent gedurende die desensitzation period, zonder onderbreking, dus 6 – 8 weken iedere dag, gegeven wordt. Aan het einde van de kuur kunt u abrupt stoppen. Als het probleem in de voorliggende behandelperiode niet één keer optrad, is het probleem meestal opgelost. Natuurlijk is het raadzaam om tevens de adviezen van Marijke gedurende die periode van ontwenning en daarna (!) trouw te volgen.

Valium of Diazepam, ½ – 2 mg per kg lichaamsgewicht, 1 – 2 x daags. Bij deze behandeling geven we de voorkeur aan ½ – 1 mg per kg lichaamsgewicht 1 – 2 x daags. Omdat de honden dan niet of nauwelijks sloom zijn en dus verder normaal kunnen functioneren. Vergeleken bij de mens kan een hond een hogere dosis verdragen; schrik dus niet als de hond iets meer krijgt, dan u eventueel zelf gewend bent.

Clomicalm
Clomicalm bevat clomipraminehydrochloride. Het middel heeft invloed op de werking van bepaalde stoffen in de hersenen, die een rol spelen bij het gedrag. Het wordt aanbevolen als ondersteuning (dus niet als enig middel) bij de behandeling van afwijkingen die verband houden met verlatingsangst, zoals destructiviteit en onzindelijkheid. De behandeling moet uitsluitend plaats vinden samen met gedragstherapie. In vergelijking met de verbetering die wordt waargenomen na de behandeling met alleen gedragstherapie, geeft de combinatie van Clomicalm en gedragstherapie een extra verbetering bij ongeveer 33% van de behandelde honden. Hiermee is de betrekkelijke effectiviteit al door de fabrikant zelf aangegeven.

De werkzaamheid en de veiligheid van Clomicalm is niet vastgesteld bij honden jonger dan 6 maanden en met een lichaamsgewicht minder dan 1,25 kg. Het is dus raadzaam het middel niet te gebruiken bij honden jonger dan 6 maanden en dat is nou juist toch zo’n belangrijke doelgroep. Toepassing van het middel wordt tevens afgeraden bij reuen die voor de dekking worden ingezet.

Clomicalm 1 – 2 mg / kg lichaamsgewicht 2 x daags. Uitsluitend voor de hond.

Selgian
Selgian bevat selegeline hydrochloride. Het middel wordt toegepast bij gedragsstoornissen van emotionele aard, zoals angst, pathologische veranderingen van het humeur, depressies, asociaal gedrag en fobieën.

Het middel moet gegeven worden totdat de klinische toestand stabiel is. Indien na 2 maanden er nog geen verbetering is, heeft het geen zin om ermee door te gaan. Dit is toch een relatief lange periode. In de praktijk blijkt vaak, dat de investering toch niet de moeite waard is geweest.

De behandeling kan maximaal 8 maanden worden voortgezet. Niet overdoseren. Selgian moet niet worden gegeven aan drachtige of zogende teven

Selgian 0,5 mg per kilogram lichaamsgewricht 1x daags.

Deze cliënten hand-out is bedoeld als ondersteuning van het consult door de dierenarts. De tekst gaat ervan uit dat uw huisdier al door de dierenarts is gezien. De adviezen in de hand-out gelden alleen voor dieren bij wie de diagnose is gesteld. De informatie dient niet als vervanging van een consult door de dierenarts!
Bedenk bij het lezen dat de gezondheidssituatie van uw huisdier anders kan zijn dan in de teksten wordt beschreven.
Verder worden al onze hand-outs vervaardigd aan de hand van niet alleen wetenschappelijke literatuur, maar ook van onze eigen inzichten op grond van persoonlijke ervaringen. Daarom kan de informatie voor een deel afwijken van de gangbare literatuur.