Om te beginnen: waarom moeten wij vlooien bestrijden?
Jeuk
Vlooien veroorzaken jeuk, heel veel jeuk. Door krabben, bijten, likken en schuren ontstaan verwondingen, ontstekingen en infecties van de huid, vaak over grote delen van het lichaam. Daarnaast treedt kaalheid op. De resterende vacht is vaak te droog en zit vol met schilfers. De ‘zieke’ huid en vacht veroorzaken op zich ook weer jeuk.
Vlooienallergie
Een andere belangrijke reden om vlooien te bestrijden is dat honden en katten een vlooienallergie kunnen ontwikkelen als zij met enige regelmaat of langere tijd in contact zijn geweest met vlooien. Bij vlooienallergie is het huisdier extreem gevoelig voor vlooien. Er is dan maar één vlo nodig om langdurig heftige jeuk te krijgen.
Vaak is bij deze vlooienallergie de normale vlooienbestrijding niet meer voldoende om de jeuk te bestrijden. Daarnaast kunnen wij mensen ook allergisch worden voor honden en kattenvlooien!
Ziektes overbrengen
Nog een andere reden om vlooien te bestrijden is dat deze parasieten ziektes kunnen overbrengen. Er is bijvoorbeeld een kans dat vlooien lintwormen overbrengen op onze honden en katten. Dit door het oplikken van vlooien die lintwormen bevatten. Lintwormbesmetting is nadelig voor de conditie van je huisdier en dus ook voor de conditie van huid en vacht. Overbrenging van andere ziektes zien we in de praktijk eigenlijk niet. Maar misschien brengen we bepaalde verschijnselen niet altijd direct in verband met vlooien.
Hoe dan ook: er zijn genoeg redenen om vlooien te bestrijden!
Hoe moeten we vlooien bestrijden en waarom moeten we het op ‘die bepaalde manier’ doen?
Achtergrondinformatie
Voordat we ‘het hoe en waarom’ uitleggen bij de bestrijding van vlooien, geven we eerst nog wat achtergrondinformatie. Die hebben we nodig om te kunnen begrijpen waarom we op de juiste manier vlooien moet bestrijden. Als je als huisdiereigenaar de noodzaak begrijpt van het waarom, ben je ook veel meer gemotiveerd om het goed te doen.
Levenscyclus
De levenscyclus van eenvlo bestaat uit vier stadia: volwassen vlo > ei > larve > pop > volwassen vlo enz.; een populatie vlooien bevat alle vier stadia. Een volwassen vlo op het huisdier maakt voor slechts 5% deel uit van de totale populatie, de overige 95% in de omgeving, binnen en buiten, bestaat uit vlooien in wording. Alleen de volwassen vlooien, dus 5% van de populatie, zijn zichtbaar met het blote oog, de overige 95% is dus niet of nauwelijks zichtbaar met het blote oog! Even tussendoor: het is goed om te weten dat de kleine zwarte korreltjes die we in de vacht bij een hond of kat met vlooien vinden geen eitjes zijn, maar ontlasting van de volwassen vlo die bloed gezogen heeft.
Volwassen vlooien
De volwassen vlo gaat direct na zijn of haar ‘geboorte’ op zoek naar een gastheer, bv. een hond of een kat. Een vlo bijt binnen een uur en zuigt bloed. De vrouwelijke vlo paart na de bloedmaaltijd en legt na circa 24 uur eitjes; 1 vrouwelijke vlo legt 30 tot 50 eitjes per dag! Aangezien slechts 5% van de totale populatie uit volwassen vlooien bestaat, moeten we ons bij het zien van een ‘paar vlooien’ dus realiseren dat er nog heel veel vlooien ‘aan zitten te komen’. Dat betekent dat 1 keer behandelen van een huisdier met vlooien niet voldoende is.
Eieren
Eieren bevinden zich overal waar het huisdier zich bevindt: in de mand, in kleedjes, op andere ligplekken zoals de bank, in de auto en, als de hond op de slaapkamer slaapt, kunnen er zelfs in bed ontelbaar veel eitjes liggen en dus toekomstige vlooien.
Eieren blijven tot circa 8 uur kleven aan de vacht van het huisdier. Daarna vallen ze eraf en komen in de omgeving terecht. Eieren hebben een lengte van 0.5 mm, zijn ovaal, parelwit en niet of nauwelijks zichtbaar met het blote oog. Eieren worden door de vlo vaak ‘s nachts gelegd. Eieren zijn vrij makkelijk (voor 70%) te verwijderen door het stofzuigen; in tegenstelling tot larven!
Larven
Larven zijn lichtschuw en houden zich schuil op donkere plaatsen: in alle mogelijke kieren bv. in spleten van het parket, onder vloerplinten, diep in tapijten, in meubels, dekens e.d. Larven zijn een soort kleine witte wormpjes.Larven voeden zich met organisch materiaal, eitjes en uitwerpselen van de vlo.
Larven zijn in tegenstelling tot eieren zeer moeilijk te verwijderen; door stofzuigen voor slechts 5%!
Poppen
Een pop is een soort ruststadium; de toekomstige vlo wacht als pop op het juiste moment om uit te komen. Het juiste tijdstip wordt bepaald door de juiste ‘prikkels’: dat is een combinatie van warmte, trillingen en CO2 (de uitademingslucht van mens en dier). Larven zijn lastig te bestrijden met de stofzuiger, maar poppen zijn niet te bestrijden met chemische middelen, dus ook niet met schoonmaakmiddelen en/of antivlooien omgevingspray!
Duur levenscyclus
Onder gunstige omstandigheden kunnen 3 vlooien binnen 10 dagen samen maar liefst 1500 eieren produceren! Gunstige omstandigheden waardoor de cyclus van de vlo beter en sneller verloopt en dus zo veel meer vlooien oplevert zijn: hoge temperatuur, hoge luchtvochtigheid en voldoende aanbod van voeding.
Onder de meest gunstige omstandigheden verloopt de snelste cyclus in 12 tot 14 dagen. Als de omstandigheden niet gunstig zijn kan het verloop van een cyclus oplopen tot 2 jaar!
Als de cyclus gestopt is door ongunstige omstandigheden, kan deze direct weer op gang komen, als de omstandigheden gunstig worden; de cyclus gaat weer verder waar hij gebleven was. Tijdens zo’n ‘stop’ zou je kunnen spreken van een ‘slapende’ infectie. En met deze kennis kunnen we nu ook begrijpen waarom er uit het niets een vlooienplaag optreedt, bijv. na de zomervakantie bij terugkeer in huis.
Met de hiervoor gegeven achtergrondinformatie kunnen we ook een effectief plan van aanpak maken om vlooien te bestrijden.
Verpakking/bijsluiter lezen
In de praktijk blijkt dat de meest voorkomende oorzaak van onvoldoende resultaat van een vlooienbestrijding niet is dat het middel niet werkt of dat de vlooien resistent voor het middel zijn geworden. Vaak komt dit doordat de aanwijzingen van de adviseur in de dierenspeciaalzaak of dierenartsenpraktijk niet goed worden opgevolgd. Als huisdiereigenaar moet je behalve goed te luisteren naar de adviezen van de adviseur, zelf ook nog eens goed de informatie op de verpakking en/of bijsluiter van de vlooienbestrijdingsmiddelen lezen!
Juiste toediening, dosering en diersoort
Let op de juiste toediening, de juiste dosering en vooral de toepassing op het juiste dier. Als op de verpakking en/of op de bijsluiter staat dat het middel voor de hond bestemd is en de kat niet vermeld wordt, gebruik het middel dan niet voor de kat! Adviezen voor wassen en/of zwemmen moeten nauwkeurig opgevolgd worden. Het middel moet consequent op het juiste tijdstip toegepast en dus ook op tijd herhaald worden.
Vanzelfsprekend moeten middelen ter bestrijding van parasieten, zoals vlooien, teken en wormen, gekocht worden bij een expert van de dierenspeciaalzaak of de dierenartsenpraktijk; daar wordt het juiste middel geadviseerd en de juiste voorlichting gegeven.
Bestrijdingsmiddelen op huisdier en in leefomgeving
Vlooienbestrijding is tweedelig: we doorbreken de vlooiencyclus bij het dier en zijn leefomgeving, door vlooien, eieren, larven en poppen zoveel mogelijk onschadelijk te maken. Dus niet alleen bestrijdingsmiddelen toepassen bij de hond, maar ook in de leefomgeving van het huisdier. Dat betekent dat alle ligplaatsen van het huisdier behandeld moeten worden. Vergeet ook niet de ‘alternatieve’ ligplekken zoals de auto, de fietsmand, de garage enz.
Aanvullende maatregelen
Deze medicamenteuze behandelingen mogen niet losstaan van zeer belangrijke aanvullende maatregelen, zoals het voldoende met regelmaat wassen van (mogelijk) besmette kleedjes en manden op minimaal 60 graden en vaker stofzuigen; het is daarbij belangrijk om de stofzuigerzak of bak wat eerder weg te gooien of te legen.
Alle huisdieren in huis behandelen
En een heel belangrijk advies is: alle huisdieren (honden en katten) in huis moeten behandeld worden; vooral om herbesmetting te voorkomen
Hoe lang behandelen?
Bij het zien van volwassen vlooien (5% van de populatie) op het huisdier moet op de manier, zoals hiervoor voorgeschreven is, minimaal 4 maanden be- en gehandeld worden. Afhankelijk van de omstandigheden kan er dan gestopt worden met bestrijdingsmiddelen op het huisdier.
Vaak is behandeling alleen nodig in de zomer, of iets langer: van lente tot herfst. Maar het komt zeker voor dat huisdieren ook in de winter nog last hebben van vlooien. Kennelijk zijn dan de omgevingscondities gunstig. Denk aan verwarmde huizen of een zachte winter. Hierdoor komt de levenscyclus van de vlo niet in de slaapfase.
Het is raadzaam, als er geen bestrijdingsmiddelen meer worden gebruikt, additionele maatregelen, zoals extra wassen en stofzuigen, consequent uit te blijven voeren. Gebruik daarnaast eventueel nog een omgevingsspray.
Er zijn honden en katten die het dan zonder vlooienbestrijdingsmiddelen prima doen. Regelmatige controle van het huisdier op aanwezigheid van vlooien blijft noodzaak. En, als er dan vlooien gespot worden, meteen ingrijpen en natuurlijk op de goede manier!
Omdat vlooien en vlooienpoepjes niet altijd makkelijk te vinden zijn is het goed om ook te letten op de kenmerkende klachten die een vlooienbesmetting verraden:
De (meestal heftige) jeuk veroorzaakt door vlooien is vaak het duidelijkst te zien en gelokaliseerd op het achterste deel van de rug (het kruis) en de achterpoten (de dijen). Typisch is het plotseling fanatiek bijten in de vacht en het heftige krabben in de flanken (‘brommertje starten’); deze reactie is al op te wekken door de hond
op het kruis aan te raken of te krabben. Dit zijn kenmerken die meestal duiden op een vlooienbesmetting en/of vlooienallergie.
Bijwerkingen bestrijdingsmiddelen
Soms wordt de vraag gesteld of bestrijdingsmiddelen bijwerkingen kunnen hebben. In de praktijk blijkt die kans maar heel klein te zijn. Tegenwoordig zijn diergeneesmiddelen goed onderzocht op werkzaamheid, veiligheid en de juiste dosering voor de diersoort waarvoor ze zijn voorgeschreven. De veiligheidsmarge tussen gewenste en ongewenste effecten is groot. Een zeldzame individuele overgevoeligheid voor een bepaald middel is helaas niet te voorspellen. Bij bepaalde rassen (bv. Collies, Shelties en Australian Shepherds) komt als gevolg van een defect in het DNA een overgevoeligheid voor bepaalde bestrijdingsmiddelen voor. Wees daar alert op!
Bij een ongewenste reactie en een redelijk vermoeden van een verband met het bestrijdingsmiddel moet men natuurlijk het zekere voor het onzekere nemen: stoppen met het middel en om advies vragen bij de dierenarts.
Alternatieve middelen
Alternatieve middelen, zoals tea tree olie, knoflook, citrusolie e.d. zijn niet wetenschappelijk onderbouwd. We hebben dus geen zekerheid over werkzaamheid, veiligheid en juiste dosering voor de betreffende diersoort. Er zijn in de praktijk wel positieve berichten over de toepassing ervan, maar vaak is dit meer in de preventieve sfeer; het is dan lastig te beoordelen wat er gebeurd zou zijn zonder toepassing van die middelen. Het advies is: als er een serieuze vlooienbesmetting optreedt, zorg ervoor dat er dan serieus ge- en behandeld wordt, zoals hiervoor is beschreven. Vooral om te voorkomen dat er een vlooienallergie ontstaat, die zeker niet succesvol behandeld zal kunnen worden met middelen zoals tea tree olie, knoflook of citrusolie e.d.
